Ο πόνος στο πέλμα είναι συχνός και προσβάλει περίπου ένα στους δέκα ανθρώπους κατά την διάρκεια της ζωής τους. Η συχνότερη αιτία πόνου στο πέλμα, σε ποσοστό 80%, είναι η πελματιαία απονευρωσίτιδα ή απονευρωσιοπάθεια.

Η πελματιαία απονευρωσιοπάθεια οφείλεται σε φλεγμονή και εκφύλιση της πελματιαίας απονεύρωσης και μπορεί να συνυπάρχει με άκανθα της πτέρνας. Η πελματιαία απονεύρωση είναι μία ταινία συνδετικού ιστού στο πέλμα του ποδιού που συνδέει την κάτω επιφάνεια της πτέρνας με τα μετατάρσια οστά και τα οστά των δακτύλων του ποδιού. Η πελματιαία απονεύρωση είναι σημαντική για την στήριξη και σταθερότητα του ποδιού κατά την στάση και βάδιση όπως και για την διατήρηση της ποδικής καμάρας. Η πελματιαία απονεύρωση δεν είναι οστό αλλά παρ όλα αυτά υποστηρίζει έως και το 15% του συνολικού βάρους που δέχονται τα πόδια μας κατά την στάση και βάδιση.

Μπορούμε να ψηλαφίσουμε την πελματιαία απονεύρωση σαν μια χορδή στο εσωτερικό μέρος της καμάρας των ποδιών μας όταν τεντώνουμε τα δάκτυλα μας.

Άκανθα πτέρνας

Η άκανθα της πτέρνας είναι οστεόφυτο, μία οστέινη δηλαδή προεκβολή, που από πολλούς ειδικούς θεωρείται ότι δημιουργείται σε σημεία φλεγμονής ή χρόνιου ερεθισμού των τενόντων και απονευρώσεων. Η συχνότερη θέση εμφάνισης της άκανθας είναι η μπροστινή επιφάνεια της πτέρνας στο σημείο που συνδέεται με την πελματιαία απονεύρωση ενώ λιγότερο συχνά μπορεί να αναπτυχθεί στο σημείο που ο αχίλλειος τένοντας συνδέεται με την πτέρνα στο πίσω μέρος του πέλματος.

Η άκανθα της πτέρνας συνυπάρχει σε ποσοστό 50% με την πελματιαία απονευρωσιοπάθεια και όπως δηλώνει και το όνομα της προβάλει σαν ένα αγκάθι στο κάτω μέρος του μπροστινού τμήματος της πτέρνας.

Η άκανθα της πτέρνας μπορεί δυνητικά να προκαλεί πόνο αλλά η πλειοψηφία των ατόμων με άκανθα δεν υποφέρει ποτέ από πόνο στα πέλματα. Η άκανθα της πτέρνας εμφανίζεται περίπου σε έναν στους πέντε ανθρώπους και αρκετά συχνά και στα δύο πόδια. Αν και στο 50% των ατόμων με πόνο στο πέλμα ανευρίσκεται ακτινολογικά άκανθα, ή άκανθα δεν έχει μέχρι σήμερα οριστικά εξακριβωθεί σαν αιτία πόνου στο πέλμα και πολλοί ειδικοί προτείνουν ότι δεν θα πρέπει να θεωρείται αίτιο τέτοιου πόνου. Παρ’ όλα αυτά σήμερα υπάρχει σύγχυση για αυτό το θέμα όχι μόνο στο ευρύ κοινό αλλά και μεταξύ των γιατρών. Σύμφωνα με νεότερες απόψεις η άκανθα είναι ένα ακτινολογικό μόνο εύρημα που αναπτύσσεται σαν αντίδραση στον χρόνιο ερεθισμό και καταπόνηση των τενόντων των ποδιών. Ο πόνος στο πέλμα Η χρόνια αυτή καταπόνηση προκαλεί επίσης και την πελματιαία απονευρωσιοπάθεια και τον πόνο στο πέλμα.

Πόνος στο πέλμα & Πελματιαία απονευρωσιοπάθεια

H πελματιαία απονευρωσιοπάθεια ή απονευρωσίτιδα είναι η φλεγμονή και η εκφύλιση της πελματιαίας απονεύρωσης λόγω καταπόνησης της. Ο πόνος από την πελματιαία απονευρωσιοπάθεια εντοπίζεται στην πτέρνα και είναι διαπεραστικός σαν καρφί μέσα στην πτέρνα. Ο πόνος στο πέλμα είναι το κύριο σύμπτωμα ενώ άλλα συμπτώματα όπως μουδιάσματα, αιμμωδίες (μυρμηγκιάσματα) και πρήξιμο στα πόδια είναι πολύ σπάνια.

Ο πόνος εμφανίζεται χαρακτηριστικά το πρωί με τα πρώτα βήματα και βελτιώνεται καθώς το πόδι ζεσταίνεται με το βάδισμα. Αν και τις περισσότερες φορές ο πόνος εμφανίζεται γενικά όταν το άτομο αρχίζει να βαδίζει μετά από ανάπαυση σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί επίσης να επιδεινώνεται μετά από έντονη βάδιση ή στο τέλος μιάς κουραστικής μέρας και είναι επίσης εντονότερος κατά το περπάτημα με γυμνά πόδια.

Σε ποσοστό 30% ο πόνος μπορεί να εντοπίζεται και στα δύο πόδια όμως κατά κανόνα είναι εντονότερος σε ένα από τα δύο.

Η πελματιαία απονευρωσίτιδα:

• Εμφανίζεται συχνότερα μετά τα 30 και ιδιαίτερα μεταξύ των 40 και 60 ετών
• Είναι συχνότερη σε ηλικιωμένα άτομα και συνοδεύεται από φλεγμονή, δημιουργία ουλών και εκφύλιση της πελματιαίας απονεύρωσης που προκαλούνται από μικροτραυματισμούς της λόγω καταπόνησης
• Θεωρείται από πολλούς ειδικούς εκφυλιστική κατάσταση λόγω υπερβολικής καταπόνησης των ποδιών και της ηλικίας
• Είναι συχνότερη σε άτομα με παρατεταμένη ορθοστασία, αθλητές, άτομα που βαδίζουν ή τρέχουν σε ανώμαλο έδαφος, διαβητικούς ασθενείς, έγκυες, χορευτές, άτομα με κακή εφαρμογή υποδημάτων (πχ νεοσύλλεκτοι στρατιώτες), παχύσαρκα άτομα (70% των ατόμων που προσβάλλονται είναι παχύσαρκα και ειδικά άτομα με απότομη αύξηση του βάρους) και άτομα με καθιστικό τρόπο ζωής που βαδίζουν έντονα και απότομα για μικρές περιόδους
• Αναπτύσσεται συχνότερα σε άτομα με πολύ ψηλή (κοιλοποδία) ή πολύ χαμηλή καμάρα του ποδιού (πλατυποδία) και μετά τραυματισμούς
• Είναι συχνότερη στις γυναίκες
• Είναι άγνωστης αιτιολογίας σε κάποιους ασθενείς
• Είναι ιδιαίτερα συχνή σε αθλητές που δεν κάνουν επαρκή προθέρμανση ή αποθεραπεία ή έχουν ανεπαρκή διατροφή
• Είναι πιο συχνή σε έντονη και παρατεταμένη έσω στροφή του ποδιού (πρηνισμός) όπως στην πλατυποδία και όταν αυξάνει η τάση του αχίλλειου τένοντα όπως σε έντονη σύσπαση των μυών της γάμπας.
  

Πόνος στο πέλμα και διάγνωση

Η διάγνωση της πελματιαίας απονευρωσιοπάθειας τίθεται κυρίως με βάση το ιστορικό και την κλινική εξέταση. Η απλή ακτινογραφία του ποδιού βοηθά στο να αποκλειστούν άλλα αίτια πόνου όπως κατάγματα. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν περισσότερο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως ο υπέρηχος της περιοχής και η μαγνητική τομογραφία. Αιματολογικές εξετάσεις μπορεί να απαιτηθούν επίσης σε κάποιους ασθενείς.

Ο πόνος στο πέλμα μπορεί να οφείλεται σε πολλές παθολογικές καταστάσεις όχι μόνο του ποδιού αλλά και της σπονδυλικής στήλης ακόμα και σε όγκους και για αυτό σε κάθε περίπτωση θα πρέπει ο πάσχων να επισκέπτεται τον γιατρό του αν ο πόνος επιμένει πάνω από μερικές μέρες ή αν συνυπάρχουν άλλα συμπτώματα.

Σε μικρό ποσοστό ασθενών η συνεχιζόμενη καταπόνηση της πελματιαίας απονεύρωσης μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη της. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι ασθενείς περιγράφουν έναν ήχο σαν ένα σκοινί ή κλαδί που σπάει ενώ αισθάνονται έντονο πόνο στην πτέρνα και αναπτύσσεται έντονο πρήξιμο (οίδημα).

Η πελματιαία απονευρωσίτιδα ανήκει στις αυτοπεριοριζόμενες νόσους δηλαδή υποχωρεί τελικά και χωρίς θεραπεία λόγω της ικανότητας της πελματιαίας απονεύρωσης να αυτοθεραπεύεται. Στο 90% των περιπτώσεων τα συμπτώματα υποχωρούν σε 6 μήνες μετά συντηρητική θεραπεία και σε 1 χρόνο χωρίς την λήψη θεραπείας. Η κατάσταση υποτροπιάζει συχνά σε αρκετούς ασθενείς και για τον λόγο αυτό απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία με διάφορες παρεμβάσεις.

Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν ανάπαυση και αποφυγή της έντονης άσκησης και κόπωσης για λίγες εβδομάδες, διατάσεις της πελματιαίας απονεύρωσης με ειδικό πρόγραμμα ασκήσεων υπό την καθοδήγηση ειδικού, νάρθηκες, εφαρμογή ψυχρών ή θερμών επιθεμάτων, αναλγητικά, και ορθωτικά πέλματα. Σε περισσότερο βεβαρημένες περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται στην συντηρητική αγωγή μπορεί να εφαρμοστούν τοπικές ενέσεις στεροειδών, κρουστικοί υπέρηχοι ή ακόμα και χειρουργική θεραπεία.

Παρά τις παραπάνω διαθέσιμες θεραπείες θα πρέπει να τονίζουμε ότι δεν έχει μέχρι σήμερα επιτευχθεί απλή, εύκολα εφαρμόσιμη και γρήγορη θεραπεία της πελματιαίας απονευρωσιοπάθειας και για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητη η όσο το δυνατόν πιο ταχεία διάγνωση και εφαρμογή της συντηρητικής αγωγής για την κατάσταση αυτή. Η πελματιαία απονευρωσιοπάθεια αποτελεί σημαντική αιτία πόνου και υπολογίζεται ότι περίπου 300 εκ δολάρια δαπανώνται ετησίως μόνο στις ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της.